ΜΕΤΡΟ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ: Η ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ ΣΤΙΣ ΡΑΓΕΣ ΤΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ

Ο μεγαλύτερος στρατιωτικός και εμπορικός δρόμος της αρχαιότητας ήταν η Εγνατία Οδός. Ξεκινούσε από τη Ρώμη, περνούσε από την Αλβανία, τη Μακεδονία και κατέληγε στην Ασία. Κατασκευάστηκε από τους Ρωμαίους για τη μετακίνηση στρατευμάτων και την ίδρυση νέων πόλεων. Συνέδεε τη Ρώμη με την Κωνσταντινούπολη, στη διαδρομή αυτού του σημαντικού δρόμου γεννήθηκε ο Μέγας Αλέξανδρος, στην ίδια διαδρομή μετά από αιώνες κήρυξε ο Απόστολος Παύλος. Το ταξίδι στην Εγνατία οδό και στις ράγες της Ιστορίας με ξεναγό την ξεναγό Ευγενία Κούκουρα στην Κεντρική Δημοτική Βιβλιοθήκη της Θεσσαλονίκης δεν ήταν παρά μόνο μία ακόμη αφορμή για να γνωρίσουμε καλύτερα την πόλη μας, τους ανθρώπους και τις ιστορίες της που διαμέσου των αιώνων μένουν ίδιοι.

Η Εγνατία οδός ήταν ο μεγαλύτερος οδικός άξονας που κατασκευάστηκε στα μέσα του 2ου αιώνα π.Χ. προκειμένου να συνδέσει τους δύο κόσμους της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας, την Ανατολή και τη Δύση. Είναι το μεγαλύτερο επίτευγμα του Ρωμαίου ανθύπατου Γναίου Εγνάτιου (Gnaeus Egnatius), του οποίου φέρει το όνομα. Στο Αρχαιολογικό Μουσείο Θεσσαλονίκης στη μόνιμη έκθεση η Μακεδονία από τον 7ο μ Χ αιώνα ως την ύστερη αρχαιότητα μπορεί κανείς να δει έναν Μιλιοδείκτη με τη μορφή κίονα από γκριζοπράσινο μάρμαρο ύψους 1.31 μ

Μιλιοδείκτης με τη μορφή κίονα από γκριζοπράσινο μάρμαρο, ύψους 1,31 μ. Στη μία όψη του διασώζεται σε άριστη κατάσταση προσεγμένη εγχάρακτη επιγραφή στο λατινικό και στο ελληνικό αλφάβητο, με όμοιο περιεχόμενο. Το ελληνικό κείμενο έχει ως εξής: Γνάιος Εγνάτιος Γαΐου/Ανθύπατος Ρωμαίων/ΣΞ Το εύρημα εντοπίστηκε κατά την εκσκαφή για την ανέγερση της σημερινής Ελληνικής Βιομηχανίας Οχημάτων στην Βιομηχανική Περιοχή της Σίνδου, κάτω από ποτάμιες προσχώσεις βάθους 7 μέτρων. Τα γράμματα ΣΞ εκφράζουν στο αρχαίο ελληνικό σύστημα αρίθμησης τον αριθμό 260. Αυτό το στοιχείο, καθώς και το όνομα του Γ. Εγνάτιου, οδήγησαν στην ταύτιση του μνημείου ως μιλιοδείκτη της ρωμαϊκής Εγνατίας Οδού και στην αναγνώριση ότι η Οδός οφείλει την ονομασία της στον Ρωμαίο ανθύπατο της Επαρχίας της Μακεδονίας, ο οποίος επέβλεψε την κατασκευή της πριν το 120 π.Χ., οπότε την αναφέρει ο ιστορικός Πολύβιος. Η Εγνατία ξεκινούσε από το Δυρράχιο ή -εναλλακτικά- από την Απολλωνία, στην ανατολική ακτή της Αδριατικής και διερχόταν από το σημερινό Ελμπασάν, τη Λυχνιδό (σημ. Αχρίδα), την Ηράκλεια Λυγκηστική (σημ. Μοναστήρι), την Έδεσσα και την Πέλλα. Μέχρι τη Θεσσαλονίκη είχε μήκος 267 ρωμαϊκά μίλια. Καθώς ανά ένα μίλι είχε τοποθετηθεί ένας μιλιοδείκτης, το μνημείο που εξετάζουμε θα είχε στηθεί στην κατεύθυνση προς τη Θεσσαλονίκη, επτά μίλια πριν τα τείχη της πόλης, μια απόσταση που ταιριάζει με ακρίβεια στη θέση εύρεσής του

Από την Εγνατία οδό στη Decamanus Maximus "Ο γεωγράφος Στράβων μας λέει πως ο Ηρακλής πέρασε το Ιόνιο πέλαγος με τα βόδια του Γηρυόνη από το λιμάνι της Αρκαδικής αποικίας Εν γναθια = μέσα στην γνάθο μικρό σαγόνι για αυτό και ο δρόμος του Ηρακλή ονομάστηκε Εν γναθια οδος από την Ιταλία μέχρι τα Κυψελα και τον ποταμό Εβρο' διηγείται η Ευγενια Κοούκουρα και στην ταινία της "Εγνατία Οδός" . Τα άλλα λιμάνια δεν ήταν φιλικά προς τον Ηρακλή γιατί ήταν αποιίες των Σπαρτιατών. "Ο Στράβων ακόμη ονομάζει την Εγνατία οδό σεσημασμένη, δηλαδαή οδό με σήμανση τα μιλιάρια δηλαδή κάθε χίλια μίλια, ενώ μέσα στις πόλεις τα οικοδομικά τετράγωνα μετρώνται με τα δέκατα μιλίου δηλαδή Decamanus , γι αυτό και ο κεντρικός δρόμος της Θεσσαλονίκης ονομάζεται Decamanus Maximus. Αυτός ο δρόμος που ένωνε λαούς και μετέφερε όχι μόνο εμπορεύματα αλλά ιδέες και πολιτισμούς περνά μέσα από τη σύγχρονη Θεσσαλονίκη καθώς τμήμα του μπορούμε να δούμε στο σταθμό του Μετρό Θεσσαλονίκης στη Βενιζέλου. «Κατά τη διάρκεια των ανασκαφών για το Μετρό η αρχαιολογική σκαπάνη έφερε στο φως περισσότερα από 30.000 ευρήματα μεταξύ αυτών και 5000 τάφους» τόνισε η Ευγενία Κούκουρα ξεναγώντας το κοινό της κατάμεστης αίθουσας στην αγορά της πόλης από τις μεγαλύτερες των Βαλκανίων όπου εκατοντάδες έμποροι αντάλλασσαν χιλιάδες εμπορεύματα από τα βάθη της Ανατολής έως τις εσχατιές της Δύσης και για να μπει κανείς σ αυτήν πλήρωνε εισιτήριο, ένα είδος διοδίων.

Ένα Μουσείο γεννιέται Όπως έχει ανακοινωθεί το Μουσείο των ευρημάτων του Μετρό Θεσσαλονίκης θα στεγαστεί στο κτήριο-μνημείο του Στρατωνισμού Α3 στο πρώην στρατόπεδο Παύλου Μελά Το κτήριο Α3 -συνολικής ωφέλιμης επιφάνειας περίπου 3.000 τ.μ.- βρίσκεται στον πυρήνα του αρχικού στρατοπέδου, στα τελευταία χρόνια της Τουρκοκρατίας, περί το 1895, το οποίο και αποτελεί ένα από τα πρώτα δείγματα οργανωμένου στρατοπέδου, σε ελληνικό έδαφος. Παράλληλα, με την έκθεση των ευρημάτων στο εσωτερικό του κτηρίου, στον αύλειο και περιβάλλοντα χώρο του, οργανώνεται μόνιμη έκθεση αρχαιοτήτων, που αποσπάστηκαν κατά τη διάρκεια των αρχαιολογικών ανασκαφών της Εφορείας Αρχαιοτήτων Πόλης Θεσσαλονίκης, για την κατασκευή του Μετρό. Το Μουσείο Μετρό θα φιλοξενεί και εκθέματα από την έπαυλη ύστερης αρχαιότητας η οποία ανασκάφηκε στον Σταθμό «Αγία Σοφία» και δύο σαρκοφάγους από τη δυτική νεκρόπολη της Θεσσαλονίκης, οι οποίες αποκαλύφθηκαν στις ανασκαφές για την κατασκευή του Σταθμού «Δημοκρατία»