Η Ηθική της Τεχνητής Νοημοσύνης: Μια συζήτηση για τον άνθρωπο πίσω από τους αλγόριθμους.

ΕΓΩ«Καλησπέρα Θέλω να γραψω ένα λογοτεχνικό κείμενο για μια κοπέλα που βρίσκεται στο νοσοκομείο μόνη της και αναρρώνει από εγκαύματα δευτέρου βαθμού» Chat GPT«Καλησπέρα! Φυσικά, μπορώ να σε βοηθήσω να γράψεις ένα λογοτεχνικό κείμενο για μια κοπέλα που βρίσκεται στο νοσοκομείο και αναρρώνει από εγκαύματα δευτέρου βαθμού. Ακολουθεί ένα παράδειγμα που μπορείς να χρησιμοποιήσεις ως βάση:» Η μέρα κυλούσε αργά στο δωμάτιο του νοσοκομείου. Η Μαρία ξάπλωνε στο λευκό κρεβάτι της, με τα εγκαύματα δευτέρου βαθμού να καλύπτουν τα χέρια και την πλάτη της. Ο ήλιος προσπαθούσε να μπει από τις γρίλιες του παραθύρου, αλλά το φως του ήταν αδύναμο και χλωμό. Οι τοίχοι ήταν ψυχροί και ασπροί, κάνοντάς την να αισθάνεται ακόμα πιο μόνη. Ήταν μόνη της. Οι μέρες που πέρασαν μετά το ατύχημα της είχαν γεμίσει με πόνο και αναμνήσεις. Η φωτιά είχε ξεσπάσει ξαφνικά στο σπίτι της και είχε καταφέρει να ξεφύγει, αλλά όχι χωρίς να υποστεί τις συνέπειες. Οι επισκέπτες ήταν σπάνιοι. Μερικοί φίλοι είχαν έρθει στην αρχή, αλλά τώρα μόνο η μητέρα της την επισκεπτόταν περιστασιακά, κουρασμένη από την ανησυχία και το άγχος. Η Μαρία έβλεπε τον χρόνο να περνά αργά, παρακολουθώντας τον ορό που στάλαζε αργά στο χέρι της. Ο πόνος ήταν συνεχής, αλλά είχε μάθει να τον αγνοεί, τουλάχιστον όσο μπορούσε. Το μεγαλύτερο βάρος ήταν η ψυχική της κατάσταση. Η μοναξιά ήταν ο πιο μεγάλος της εχθρός, κάνοντας τις ώρες να μοιάζουν με αιώνες. Τα βράδια ήταν τα χειρότερα. Όταν οι φωνές του νοσοκομείου σιγούσαν και η μόνη παρέα ήταν το μηχανικό βουητό των μηχανημάτων, η Μαρία κλείδωνε τον εαυτό της στον εσωτερικό της κόσμο, αναλογιζόμενη τη ζωή της πριν το ατύχημα. Θυμόταν τις χαρούμενες στιγμές με τους φίλους της, τα γέλια και τις εκδρομές. Όλα φάνταζαν τόσο μακρινά και απρόσιτα τώρα. Παρά τις δύσκολες στιγμές, η Μαρία προσπαθούσε να παραμείνει αισιόδοξη. Ήξερε ότι η ανάρρωση θα ήταν μακρά και δύσκολη, αλλά δεν ήθελε να εγκαταλείψει την ελπίδα. Κάθε μέρα, έθετε μικρούς στόχους: να καθίσει λίγο περισσότερο, να περπατήσει μερικά βήματα, να διαβάσει ένα βιβλίο. Κάθε μικρή νίκη την ενδυνάμωνε, δίνοντάς της τη δύναμη να συνεχίσει. Ένα πρωί, μια καινούργια νοσοκόμα μπήκε στο δωμάτιο. Η Μαρία την κοίταξε με ενδιαφέρον. Ήταν νεαρή, με ένα ζεστό χαμόγελο και ευγενικά μάτια. «Καλημέρα, Μαρία,» είπε η νοσοκόμα. «Πώς αισθάνεσαι σήμερα;» Η Μαρία αναστέναξε και απάντησε, «Καλύτερα, νομίζω. Ευχαριστώ.» Η νοσοκόμα της έπιασε το χέρι απαλά. «Θα το περάσεις όλο αυτό. Είσαι δυνατή. Και δεν είσαι μόνη σου. Είμαι εδώ για σένα.» Τα λόγια της νοσοκόμας έφεραν δάκρυα στα μάτια της Μαρίας. Για πρώτη φορά μετά από πολλές μέρες, αισθάνθηκε ότι δεν ήταν τελείως μόνη. Η ελπίδα ξαναγεννήθηκε μέσα της και χαμογέλασε, έστω και αχνά. Ήξερε ότι είχε πολύ δρόμο μπροστά της, αλλά ήταν έτοιμη να τον περπατήσει. Ελπίζω να σου αρέσει το κείμενο και να μπορέσεις να το προσαρμόσεις στις ανάγκες σου!» Η παραπάνω συζήτηση και το κείμενο που δημιούργησε η ΤΝ είναι απολύτως αληθινά και αποτελούν ίσως ένα μικρό δείγμα της συνεχόμενης προσπάθειά της για βελτίωση και αναβάθμιση των ικανοτήτων συνδυασμού και αναπαραγωγής ακόμη και όταν σ αυτήν ενσωματώνονται ανθρώπινα συναισθήματα. Ωστόσο, τα κείμενα που παρουσιάζει στην οθόνη μας το Chat GPT δεν είναι τίποτε άλλο από μια αλίευση και συρραφή ιδεών, αναφορών και λόγων των δικών μας κειμένων που «κολυμπούν» στον απέραντο ωκεανό του Διαδικτύου . Μέχρι πού λοιπόν μπορεί να φτάσει η Τεχνητή Νοημοσύνη; Τι άλλο μπορεί να προσφέρει και πόσο τελικά αυτό το προϊόν της σχετίζεται με τον Άνθρωπο τις Ιδέες και ην Ηθική του; Η συζήτηση στο πατάρι του Ιανού (14/6/2024) για το βιβλίο «Ηθική της Τεχνητής Νοημοσύνης ΑΙ» (The Oxford Handbook of Ethics of AI) με επιμέλεια των Markous Dubber, Frank Pasquale, Sunιt Das, είχε ιδιαίτερο ενδιαφέρον γιατί κατέρριψε ορισμένους μύθους γύρω από το θέμα, δημιούργησε νέα ερωτηματικά χωρίς όμως το φόβο και τη δαιμονολογία που συχνά ακολουθεί η ανάλυση ενός τέτοιου θέματος.

Μιλώντας για θέματα ΤΝ ο Αχιλλέας Ζαπράνης καθηγητής Χρηματοοκονομικής και Νευρωνικών Συστημάτων του Πανεπιστημίου Μακεδονίας και πρώην Πρύτανης του ΠΑΜΑΚ, τόνισε μεταξύ άλλων ότι «όταν ζητάς από ένα σύστημα αλγορίθμων όπως η ΤΝ να σου κάνει μια διάγνωση είναι δεδομένο ότι θα κάνει και λάθη. Και αυτό επειδή αυτό το σύστημα της ΤΝ στηρίζεται στα δεδομένα με τα οποία το τροφοδοτεί ο άνθρωπος. Είναι λοιπόν δεδομένο ότι δεν μπορούμε να έχουμε 100% ακρίβεια στη διάγνωση. Η ΤΝ ωστόσο εμφανίζεται στην καθημερινότητά μας, αρχικά στα τραπεζικά συστήματα και στη συνέχεια παντού, από τη δεκαετία του 80 και του 90 άρα δεν πρόκειται για κάτι εντελώς καινούργιο. Ωστόσο, ακόμη και σήμερα δεν μιλάμε για Νοημοσύνη, γιατί η Νοημοσύνη προϋποθέτει συνειδητότητα και αυτή η έννοια δεν υπάρχει στους αλγόριθμους . Ο όρος Τεχνητή Νοημοσύνη είναι ένα ευφυολόγημα, ένας εντυπωσιασμός που χρησιμοποιήθηκε και επικράτησε τελικά, αλλά τουλάχιστον στην παρούσα φάση δεν αντιπροσωπεύει την πραγματικότητα. «Η ιστορία του ανθρώπινου πολιτισμού δείχνει ότι δεν υπάρχει ηθική. Προκύπτει όμως το ερώτημα: Είναι ηθικός ο άνθρωπος που γράφει τον κώδικα για το ΑΙ;» Μ αυτό το φιλοσοφικό περισσότερο ερώτημα ξεκίνησε την τοποθέτησή του ο επίκουρος καθηγητής στο τμήμα Διεθνών και Ευρωπαϊκών Σπουδών του Πανεπιστημίου Μακεδονίας Αθανάσιος Μποζίνης, ο οποίος έχει κάνει την επιστημονική επιμέλεια του συγκεκριμένου βιβλίου για την ελληνική έκδοση. Το γνωστικό αντικείμενο του κ Μποζίνη είναι «Παγκόσμια Πολιτική Οικονομία Νέες Τεχνολογίες-Βιοασφάλεια» και όπως ήταν φυσικό αναφέρθηκε στις δυνατότητες και προοπτικές της ΤΝ για την αντιμετώπιση υβριδικών απειλών. Φυσικά στο πλαίσιο αυτό εγείρονται και ερωτήματα όπως τι θα συμβεί εάν ο κώδικας της ΤΝ χρησιμοποιηθεί ως όπλο κατά της Ανθρωπότητας; Το ζητούμενο, όπως τέθηκε από όλους τους ομιλητές είναι η Διαχείριση αυτής της νέας κατάκτησης του ανθρώπου γιατί τελικά αυτοί οι αλγόριθμοι που φέρνουν επαναστατικές αλλαγές, δεν είναι παρά ένα ακόμη επίτευγμα του ανθρώπινου νου. Τη συζήτηση συντόνισε ο Δημοσιογράφος της ΕΡΤ3 Ανδρέας Σταματόπουλος. (φωτ. Στελίνα Μαργαριτίδου, Πάνος Νοτόπουλος, Ζωή Τσαρούχα, Ανδρέας Σταματόπουλος)