Ανακαλύπτοντας την Decamanus Maximus* Μια περιήγηση στην πόλη μέσα στην πόλη ακολουθώντας το Μετρό Θεσσαλονίκης

Ακολουθώντας τον ιστορικό- ξεναγό Ρωμύλο Ματζούρα, στη διαδρομή από το Σταθμό του Μετρό Σιντριβάνι στην Εγνατία μέχρι τον Βαρδάρη, ανεβοκατεβαίνοντας στις διαστρωματώσεις της Εγνατίας οδού υπέργεια υπόγεια και σε διαφορετικά επίπεδα της λεωφόρου, διαπιστώνει ότι στους ίδιους δρόμους και με τις ίδιες χρήσεις εδώ και αιώνες συναντιούνται ξανά και ξανά άνθρωποι, εποχές και ιστορίες.

ψηφιδωτό Σταθμός Μετρό ΔΕΘ Εκεί, ή μάλλον εδώ, δίπλα από το Βιοκλιματικό Νέο κτίριο της Διοίκησης της ΕΥΑΘ, απέναντι από το Πανεπιστήμιο όπου παραδοσιακά «συναντιούνται» πορείες και αντιδράσεις με καταστροφικά συχνά αποτελέσματα, έρεε ο Χείμαρρος της Ευαγγελίστριας. Ακολουθώντας τη ροή του νερού μέσα από τη γη εκεί που στα βυζαντινά χρόνια και πιο πριν υπήρχε τάφρος βρίσκονταν μία από τις Πύλες της Θεσσαλονίκης, η Κασσανδρεωτική. Ορατή και αόρατη πόλη. Θαρρείς και μαζί με το νερό που ρέει από το Χορτιάτη προς το Θερμαϊκό, κυλάνε οι άνθρωποι, οι εποχές, ο πολιτισμός και τα σύμβολα που ανακυκλώνονται διαρκώς και επαναχρησιμοποιούνται. Τίποτε -ευτυχώς- δεν πάει χαμένο. Σχεδόν.

Σαρκοφάγοι στο σταθμό Μετρό στη ΔΕΘ Όπως οι σαρκοφάγοι (νεκροθήκες) που εκτίθενται στον Σταθμό του Μετρό στο Σιντριβάνι στολισμένες με ανάγλυφες γιρλάντες γιορτής για να ξορκίσουν ίσως την θλίψη που σκορπά ο θάνατος. Όπως αυτό το δανεικό περίτεχνα λαξεμένο κομμάτι στην τοιχοποιία της Εκκλησίας της Υπαπαντής. Κομμάτι από τάφο πιθανόν που βρήκε μια νέα χρήση για να συνεχίσει να ζει. Σ αυτή την πόλη -σε κάθε πόλη μάλλον- ο θάνατος είναι πολύ κοντά στη ζωή. Μόλις μια ανάσα. Και κρύβει εκπλήξεις, ανατροπές. Όπως ένας παράξενος τάφος που λέγεται ότι εντοπίστηκε σε βυζαντινή εκκλησία και μάλλον είναι ενός Γότθου πολεμιστή … Τα έργα του Μετρό Θεσσαλονίκης έφεραν στο φως 300.000 θραύσματα ιστορίας. Τα πιο σημαντικά από αυτά θα εκτεθούν στο Μουσείο Μετρό που θα δημιουργηθεί.

θραύσματα από αγγεία πιάτα άλλα αντικείμενα Σταθμός Αγίας Σοφίας Κάποια από αυτά σε μια σπουδαία διαστρωμάτωση ανά ιστορική περίοδο εκτίθενται στο Σταθμό του Μετρό στην Αγίας Σοφίας. Εκεί στην πλατεία με τις πράσινες κολώνες μας περιμένουν νέες εκπλήξεις. Τα θεμέλια μιας έπαυλης της ύστερης αρχαιότητα με λουτρό και σύστημα για ζεστό νερό και τα εντυπωσιακά ευρήματα ενός δημόσιου χώρου αναψυχής με λατρευτικούς χώρους, δημόσια κρήνη, ψηφιδωτά και λουτρά βρίσκονται στο επίπεδο σχεδόν του δρόμου δεξιά κι αριστερά του Σταθμού της Αγίας Σοφίας δίπλα στη σημερινή λεωφόρο Εγνατία.

Η πράσινη πλατεία Σταθμός Μετρό Αγίας Σοφίας

πλατεία Σταθμός Μετρό Αγίας Σοφίας Περπατώντας με την ομάδα του Σωματείου Φίλων του Ιστορικού Κέντρου Θεσσαλονίκης, προς τον εμβληματικό πλέον σταθμό του Μετρό στη Βενιζέλου -λένε ότι είναι ο ομορφότερος σε όλη την Ευρώπη-συναντάμε μια…βυθισμένη βυζαντινή κρήνη μπροστά από το Χαμάμ στην πλατεία Αριστοτέλους δίπλα σχεδόν από το άγαλμα του Ελευθέριου Βενιζέλου. Εδώ το ύψος του εδάφους υπογραμμίζει την υψομετρική διαφορά μεταξύ του βυζαντινού δρόμου και του σημερινού.

Βυζαντινή Κρήνη Πλατεία Αριστοτέλους Διαπιστώνουμε ωστόσο πόσο κοντά βρισκόμαστε σ αυτά τα πολλαπλά στρώματα ιστορίας και εποχών όταν βυθιζόμαστε στον υπόγειο σταθμό Βενιζέλου ένα υποβλητικό ζωντανό Μουσείο της πόλης έκτασης 1260 τμ. Παλαιότερες φάσεις της οικοδόμησης της Θεσσαλονίκης από τα ελληνιστικά χρόνια παρουσιάζονται σε όλο το μεγαλείο μπροστά στα μάτια μας καθώς περνούμε πάνω και ανάμεσά τους. Μπορείς σχεδόν να ακούσεις τις φωνές των εμπόρων στην πολύβουη Decumanus Maximus να διαλαλούν τα εμπορεύματά τους. Κι όταν βγαίνεις από το Σταθμό του Μετρό στη Βενιζέλου διαπιστώνεις έκπληκτος ότι η χρήση των βασικών σημείων της πόλης έχει παραμείνει στο πέρασμα των αιώνων, ίδια. Πολλά χάλκινα σταυρουδάκια που πωλούσαν οι έμποροι κυρίως στη διάρκεια της μεγαλύτερης Γιορτής των Χριστιανών στα Βαλκάνια , των Δημητρίων ανέσυρε μεταξύ άλλων η αρχαιολογική σκαπάνη. Κι αυτό ίσως δεν είναι το πιο σημαντικό εύρημα αλλά καθώς κοιτώ τις προθήκες των κοσμηματοπωλείων στη Βενιζέλου διαπιστώνω ότι αυτή η πληροφορία είναι ένας ακόμη συνδετικός κρίκος με το ιστορικό παρελθόν.

Σάββατο λίγες μέρες πριν τα Χριστούγεννα του 2024. Η αγορά ανοιχτή, πολύβουη γεμάτη κόσμο όπως πάντα. Ακολουθώντας με το βλέμμα την ευθεία από την Εκκλησία του Αγίου Δημητρίου Πολιούχου της Θεσσαλονίκης, μέχρι την Εγνατία και την οδό Βενιζέλου που ακολουθεί καθοδική πορεία προς τον Θερμαϊκό, διαπιστώνω πάλι ότι συναντιόμαστε ξανά και ξανά μέσα στο πέρασμα του χρόνου για να διηγηθούμε τις ιστορίες μας. Στα ίδια μέρη. Στην ίδια πόλη μας. *Μέση οδός η Λεωφόρος όπως λεγόνταν κατά τα βυζαντινά χρόνια η Εγνατία Οδός